Dân tộc Lự

Theo nhiều nguồn sử liệu còn lưu lại đến ngày nay, cũng như những câu truyện kể còn lưu truyền trong dân gian, người Lự có vốn có nguồn gốc ở Xíp Xoong Păn Na (Vân Nam, Trung Quốc), di cư vào Việt Nam vào khoảng thế kỷ XII sau công nguyên. Họ là một trong những cư dân có mặt sớm nhất tại vùng thung lũng Mường Thanh (tỉnh Điện Biên ngày nay). Trong quá trình đấu tranh sinh tồn và phát triển, họ đã để lại nhiều dấu ấn, chứng tích như thành Tam Vạn (Xam Mứn), ruộng Nà Lự…ở vùng này. Khoảng đầu thế kỷ XIII, thủ lĩnh Lạng Chượng đem quân từ Mường Lò tiến vào chiếm Mường Thanh, người Lự bị đẩy vào thế phụ thuộc và tiếp tục thiên di về phía nam, xuyên sang nước bạn Lào.

Theo một số tài liệu ghi chép được của người Lự thì họ đến Phong Thổ và Sìn Hồ thuộc tỉnh Lai Châu tương đối muộn, cách ngày nay chỉ 6 - 7 đời (thế kỷ XVIII), sinh sống tập trung tại hai bản Pặu và Phiêng Chá. 

Dân tộc Lự có tiếng nói riêng tạo nên bản sắc văn hóa đặc trưng. Trong giao tiếp giữa các thành viên họ vẫn sử dụng ngôn ngữ truyền thống, ngoài ra còn sử dụng tiếng phổ thông (tiếng Việt) để giao tiếp với các cộng đồng khác. Bên cạnh đó, họ còn học và sử dụng một số tiếng của người Thái, Lào, Mông.

Trước kia, người Lự có chữ viết cổ nhưng hiện nay hầu như không có người biết chữ nên không thể trao truyền, gìn giữ chữ viết truyền thống cho các thế hệ sau.

Hiện nay, dân tộc Lự ở Lai Châu có 1.378 hộ, 6.733 người, chiếm 1,49% dân số toàn tỉnh Lai Châu, phân bố tập trung ở 2 huyện đó là huyện Tam Đường và huyện Sìn Hồ, xen kẽ với người Thái, người Khơ Mú ở huyện Than Uyên. 

Trong đó, tập trung đông ở huyện Sìn Hồ với 764 hộ, 3.768 nhân khẩu; ở Tam Đường có 614 hộ với 2.965 nhân khẩu. Tại Tam Đường, người Lự tập trung chủ yếu ở xã Bản Hon, các giá trị văn hóa truyền thống người Lự nơi đây vẫn còn lưu giữ được những nét nguyên bản.