Quyền, thủ tục, thẩm quyền thay đổi tên

Cháu tên là Mai Hữu Q, gần 18 tuổi. Cháu cảm thấy rất xấu hổ mỗi khi có ai đó nhắc đến tên hoặc hỏi tên của mình.

Từ bé đến giờ cháu thường xuyên bị mọi người trêu chọc và gọi cháu là thằng “Kỳ Quặc” làm cháu sống càng khép kín, thiếu tự tin, ảnh hưởng tới quá trình học tập và cuộc sống của cháu. Nay cháu xin hỏi, cháu có thể đổi tên được không? Thủ tục để đổi tên gồm những giấy tờ gì và nộp ở đâu?

Trả lời:

- Điều 28 Bộ luật dân sự năm 2015 quy định về quyền thay đổi tên như sau:
“1. Cá nhân có quyền yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền công nhận việc thay đổi tên trong trường hợp sau đây:

a) Theo yêu cầu của người có tên mà việc sử dụng tên đó gây nhầm lẫn, ảnh hưởng đến tình cảm gia đình, đến danh dự, quyền, lợi ích hợp pháp của người đó;
b) Theo yêu cầu của cha nuôi, mẹ nuôi về việc thay đổi tên cho con nuôi hoặc khi người con nuôi thôi làm con nuôi và người này hoặc cha đẻ, mẹ đẻ yêu cầu lấy lại tên mà cha đẻ, mẹ đẻ đã đặt;

c) Theo yêu cầu của cha đẻ, mẹ đẻ hoặc người con khi xác định cha, mẹ cho con;
d) Thay đổi tên của người bị lưu lạc đã tìm ra nguồn gốc huyết thống của mình;
đ) Thay đổi tên của vợ, chồng trong quan hệ hôn nhân và gia đình có yếu tố nước ngoài để phù hợp với pháp luật của nước mà vợ, chồng người nước ngoài là công dân hoặc lấy lại tên trước khi thay đổi;

e) Thay đổi tên của người đã xác định lại giới tính, người đã chuyển đổi giới tính;

g) Trường hợp khác do pháp luật về hộ tịch quy định.

2. Việc thay đổi tên cho người từ đủ chín tuổi trở lên phải có sự đồng ý của người đó.
3. Việc thay đổi tên của cá nhân không làm thay đổi, chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự được xác lập theo tên cũ”.

- Khoản 1, Điều 26 Luật Hộ tịch năm 2014 quy định về phạm vi thay đổi hộ tịch như sau: “Thay đổi họ, chữ đệm và tên của cá nhân trong nội dung khai sinh đã đăng ký khi có căn cứ theo quy định của pháp luật dân sự”.

- Tại Khoản 1, Điều 7 Nghị định 123/2015/NĐ-CP ngày 15/11/2015 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Hộ tịch quy định về điều kiện thay đổi hộ tịch như sau:

“1. Việc thay đổi họ, chữ đệm, tên cho người dưới 18 tuổi theo quy định tại Khoản 1 Điều 26 của Luật Hộ tịch phải có sự đồng ý của cha, mẹ người đó và được thể hiện rõ trong Tờ khai; đối với người từ đủ 9 tuổi trở lên thì còn phải có sự đồng ý của người đó”.

Như vây, theo các quy định trên, cá nhân có quyền yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền thay đổi tên trong trường hợp việc sử dụng tên đó gây ảnh hưởng đến danh dự, quyền, lợi ích hợp pháp của người đó. Đối chiếu với trường hợp của bạn, bạn cảm thấy rất xấu hổ mỗi khi có ai đó nhắc đến tên hoặc hỏi tên của mình, bạn thường xuyên bị mọi người trêu chọc và gọi là thằng “Kỳ Quặc” làm bạn sống càng khép kín, thiếu tự tin. Như vậy, có thể thấy, việc sử dụng tên “Quặc” hiện nay gây ảnh hưởng đến danh dự, quyền, lợi ích hợp pháp, ảnh hưởng tới quá trình học tập và cuộc sống của bạn. Do đó, trường hợp của bạn có căn cứ để yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền thay đổi tên cho mình.

Do bạn dưới 18 tuổi nên yêu cầu thay đổi tên của bạn được thực hiện thông qua người đại diện theo pháp luật (bố hoặc mẹ) theo quy định tại khoản 3, Điều 6 Luật Hộ tịch và phải có sự đồng ý của bố, mẹ của bạn.

- Thủ tục thay đổi tên được quy định tại khoản 1, Điều 47 Luật Hộ tịch: “Thủ tục đăng ký thay đổi, cải chính hộ tịch được áp dụng theo quy định tại Điều 28 của Luật này”.

Điều 28 Luật Hộ tịch quy định:

“1. Người yêu cầu đăng ký thay đổi, cải chính hộ tịch nộp tờ khai theo mẫu quy định và giấy tờ liên quan cho cơ quan đăng ký hộ tịch.

2. Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ giấy tờ theo quy định tại khoản 1 Điều này, nếu thấy việc thay đổi, cải chính hộ tịch là có cơ sở, phù hợp với quy định của pháp luật dân sự và pháp luật có liên quan, công chức tư pháp - hộ tịch ghi vào Sổ hộ tịch, cùng người yêu cầu đăng ký thay đổi, cải chính hộ tịch ký vào Sổ hộ tịch và báo cáo Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã cấp trích lục cho người yêu cầu.

Trường hợp thay đổi, cải chính hộ tịch liên quan đến Giấy khai sinh, Giấy chứng nhận kết hôn thì công chức tư pháp - hộ tịch ghi nội dung thay đổi, cải chính hộ tịch vào Giấy khai sinh, Giấy chứng nhận kết hôn.

Trường hợp cần phải xác minh thì thời hạn được kéo dài thêm không quá 03 ngày làm việc.

3. Trường hợp đăng ký thay đổi, cải chính hộ tịch không phải tại nơi đăng ký hộ tịch trước đây thì Ủy ban nhân dân cấp xã phải thông báo bằng văn bản kèm theo bản sao trích lục hộ tịch đến Ủy ban nhân dân nơi đăng ký hộ tịch trước đây để ghi vào Sổ hộ tịch.

Trường hợp nơi đăng ký hộ tịch trước đây là Cơ quan đại diện thì Ủy ban nhân dân cấp xã phải thông báo bằng văn bản kèm theo bản sao trích lục hộ tịch đến Bộ Ngoại giao để chuyển đến Cơ quan đại diện ghi vào Sổ hộ tịch”.

Theo đó, hồ sơ đăng ký thay đổi tên gồm các giấy tờ sau:

+ Tờ khai theo mẫu quy định (nếu bạn dưới 18 tuổi, trong Tờ khai phải thể hiện rõ có sự đồng ý của bố, mẹ về việc thay đổi tên);

+ Giấy tờ liên quan (có thể là đơn trình bày trong đó nêu rõ việc sử dụng tên “Quặc” gây ảnh hưởng đến danh dự, quyền, lợi ích hợp pháp, ảnh hưởng tới quá trình học tập và cuộc sống của bạn, đơn có thể có xác nhận của Nhà trường nơi bạn học tập,…);

+ Các giấy tờ xuất trình: Bản chính Giấy khai sinh của bạn; bản chính một trong các giấy tờ là hộ chiếu, chứng minh nhân dân, thẻ căn cước công dân hoặc giấy tờ khác có dán ảnh và thông tin cá nhân do cơ quan có thẩm quyền cấp, còn giá trị sử dụng để chứng minh về nhân thân; Sổ hộ khẩu của người có yêu cầu.

- Về thẩm quyền đăng ký thay đổi tên được quy định tại khoản 3, Điều 46 Luật Hộ tịch, cụ thể như sau:

“3. Ủy ban nhân dân cấp huyện nơi đã đăng ký hộ tịch trước đây hoặc nơi cư trú của cá nhân có thẩm quyền giải quyết việc thay đổi, cải chính hộ tịch  cho công dân Việt Nam từ đủ 14 tuổi trở lên cư trú ở trong nước; xác định lại dân tộc”.

Theo đó, khi yêu cầu đăng ký thay đổi tên, bạn cần nộp hồ sơ cho Ủy ban nhân dân cấp huyện nơi bạn đã đăng ký hộ tịch trước đây hoặc nơi cư trú của bạn hiện tại.